Książki o Afryce
Muhammad Ali
(Egipt)Ranking: ★★
Autor: Stępniewska-Holzer Barbara
Język: polski
Podtytuł - „Narodziny nowoczesnego państwa egipskiego” - częściowo opisuje treść książki. Muhammad Ali, z pochodzenia Albańczyk, w 1805 roku został z ramienia Ottomańskiej Turcji wicekrólem Egiptu. Zależność od imperium trwała jednak krótko, gdyż Ali szybko pozbył się trzymających kraj w garści Mameluków, zbudował poteżną armię a następnie podporządkował sobie Hidżaz, Syrię, Kretę i Sudan, gdzie założył miasto Chartum. Dalszą ekspansję oraz regres przyniosła interwencja mocarstw europejskich, które w pierwszej połowie XIX wieku nie były zainteresowane zwiększeniem potęgi Egiptu.
Książka opisuje historię Alego od okresu wyswabadzania się spod Ottomańskiej kontroli po jego śmierć w 1849 roku. Oprócz opisów sytuacji politycznej Bliskiego Wschodu i skomplikowanych zależności między mocarstwami, autorka przybliża czytelnikowi Egipt tamtych czasów, z mozaiką grup i kast, funkcjonowaniem gospodarki i aparatu państwowego.
Samori - bohater Czarnej Afryki
(Gwinea, Mali, Wybrzeże Kości Słoniowej)Ranking: ★★
Autor: Tymowski Michał
Język: polski
Samori Ture urodził się około 1830 roku na terenie dzisiejszej Gwinei, niedaleko od Kankan. Pochodzący z kupieckiej rodziny Diula, Samori szybko porzucił handel na rzecz wojaczki i podporządkowania sobie okolicznej ludności. Wkrótce władał sporym połaciem Afryki Zachodniej. Będąc u szczytu ekspansji, u granic Państwa Samoriego pojawiło się zagrożenie, z którym do tej pory nie miał do czynienia - Francuzi.
Walce z obcymi najeźdźcami (oprócz Francji, na tereny Samoriego łakomili się również Anglicy) Samori poświęcił resztę życia. Była to walka nierówna i tak jak olbrzymia wiekszość Afryki, wkrótce Państwo Samoriego upadło, stając się częścią Sudanu Francuskiego.
Książka jest po części biografią wodza a po części historią jego państwa (oba tematy trudno jest od siebie oddzielić). Być może brakuje w niej literackiego polotu, zostawiając więcej miejsca suchym faktom, ale nadal jest to wartościowa pozycja, warta polecenia zainteresowanym głębiej przedkolonialną historią Afryki.
Wojna Emmy
(Sudan Południowy)Ranking: ★★★★
Autor: Scroggins Deborah
Język: polski
Na początku lat 90-tych, konflikt w Sudanie Południowym wkroczył w nową fazę. Do wojny opierającego się szariatowi Południa z arabską Północą doszedł konflikt wewnątrz Ludowej Armii Wyzwolenia Sudanu - SPLA. O władzę wewnątrz tego rebelianckiego względem Chartumu ugrupowania walczył dążący do secesji Południa Riek Machar oraz John Garang, bezkompromisowy założyciel ruchu wyzwoleńczego, dla którego jedyną drogą ku zwycięstwu było wprowadzenie demokratycznych, świeckich rządów w całym kraju, od Egiptu po Ugandę. W samym środku tej konfrontacji znalazła się Emma McCune, pracownica brytyjskich organizacji humanitarnych, która tuż przed rozłamem i wynikłą z niego wojną domową poślubiła Rieka Machara. Jej wpływ na bieg wydarzeń nie jest do końca znany, niektórzy jednak twierdzą, że był duży, cały konflikt chrzcząc jej imieniem - „Wojna Emmy”.
Nie jest to jednak książka o Emmie, choć jej losy stanowią jej kanwę. Poprzez pryzmat Emmy, Deborah Scroggins opisuje historię sudańskiej wojny oraz wpływ organizacji humanitarnych na tworzenie konfliktów. Ich interesowność oraz bezsilność w obliczu globalnej polityki, w której ropa naftowa jest ważniejsza od tysięcy głodujących na śmierć ludzi stawia znak zapytania nad tym, co my, ludzie Zachodu robimy i możemy zrobić dla Afryki.
Walka o Morze Czerwone 1527-1868
(Etiopia, Erytrea, Sudan)Ranking: ★★★★
Autor: Bartnicki Andrzej
Język: polski
Właściwie, sięgając po tę książkę sądziłem, że będzie to historia walki o wpływy strategiczne na Morzu Czerwonym. Tymczasem, okazało się, że jest to głównie historia Etiopii. Wątki egipskie, sudańskie, jemeńskie i innych krajów leżących nad tym akwenem są opisane tylko pokrótce. Mniejsza jednak o tytuł, zwłaszcza, że ksiązka tej jest naprawdę dobra.
Ciekwaym językiem, z umiarkowaną dawką suchych dat, autor opisuje historię kontaktów Etiopii z Europą i muzułmańskimi sąsiadami. Historia ta sięga czasów średniowiecznych, gdy o istnieniu tych ziem wiedziano tylko z legend o położonym daleko na wchodzie (jak kiedyś sądzono) królestwie „Księdza Jana”, który wzywał chrześcijańskich braci do wspólnej wojny z Islamem. Opowieść kończy się tuż przed otwarciem Kanału Sueskiego - wydarzeniem, które kompletnie zmieniło politykę mało do tej pory zaangażowanej Europy wobec tego zakątka świata.
Bartnicki osiągnął Walką o Morze Czerwone wyżyny książki historycznej.
Róg Afryki
(Dżibuti, Erytrea, Etiopia, Somalia, Sudan)Ranking: ★★★
Autor: Praca zbiorowa
Język: polski
Praca zbiorowa pod redakcją Joanny Mantel-Niećko i Macieja Ząbka. Książka jest częścią serii "Historia państw świata w XX wieku" i w takiej kategorii - historycznej - należałoby ją oceniać. A ocena ta wypada bardzo dobrze.
Róg Afryki jest opracowaniem historii najnowszej tej części kontynentu (okresom wcześniejszym również poświęcono kilka rozdziałów). Części, której dzieje sięgają wstecz najgłębiej, gdzie zagmatwane relacje klanowe nadal są przyczyną konfliktów i gdzie ciągle ścierają się interesy wielkich mocarstw. Nie jest to jednak tylko suchy zestaw faktów. Znajdziemy tu również, wspomagający zrozumienie zdarzeń historycznych, zarys istniejących podziałów etnicznych i religijnych. Odrębny rozdział traktuje o problemach związanych z uchodźstwem.
Zakres tematyczny jest spory, tym bardziej trzeba więc docenić pracę autorów. Lektura, jest bowiem wciągająca, napisana językiem dalekim od chłodnych, akademickich opracowań.